Dyskalkulia – co to jest i jak sobie z nią radzić?

Czy można pomóc uczniowi z dyskalkulią? Oczywiście, że tak – przeczytaj, jak pracować z dzieckiem z problemami w nauce matematyki.

Dyskalkulia to poważnie brzmiące słowo. Większość ludzi zdaje sobie sprawę, że wiąże się ono z problemami matematycznymi. Jednak jest to syndrom, który obejmuje znacznie więcej niż tylko niedociągnięcia matematyczne. Dysleksja jest tak powszechna, że każdy wie, co to jest, a problemy z czytaniem i pisaniem przyciągają uwagę. Ale co z problemami matematycznymi? Czy jest to po prostu niepokój matematyczny, czy też istnieje prawdziwy problem? Sporadyczne problemy z zadaniami domowymi z matematyki są normalne. Uczeń z dyskalkulią natomiast nie może zrozumieć dodawania lub odejmowania, czy też pojęcia liczb. Nie jest w stanie zastosować prostej logiki matematycznej, aby rozwiązać nawet podstawowe problemy matematyczne.

Jak dyskalkulia wpływa na ucznia?

Dzieci, które cierpią z powodu tej trudności w uczeniu się, zwykle nie mogą wykonywać prostych problemów matematycznych. Mają trudności z rozróżnianiem liczb nieparzystych i parzystych, z dodawaniem, odejmowaniem, mnożeniem i dzieleniem.

Najczęstsze objawy dyskalkulii u dziecka:

• unika pracy matematycznej,
• nieprawidłowo zapisuje cyfry,
• myli liczby, które wyglądają podobnie,
• nie pisze liczb w prawidłowej kolejności,
• ma problemy z dodawaniem, odejmowaniem, mnożeniem i dzieleniem,
• ma problemy z rozpoznawaniem kształtów, takich jak koła, trójkąty i kwadraty,
• nie potrafi rozróżnić liczb parzystych i nieparzystych,
• nie potrafi określić czasu z analogowego zegara,
• ma trudność w zrozumieniu i udzielaniu wskazówek,
• nie potrafi być strategicznym.

Dyskalkulia wygląda inaczej w różnym wieku. Staje się bardziej widoczna, gdy dzieci dorastają. Ale objawy mogą pojawić się już w przedszkolu. Oto, czego szukać:

• Przedszkole

Dziecko ma problemy z nauką liczenia i przeskakiwania liczbami długo po tym, jak dzieci w tym samym wieku pamiętają numery w odpowiedniej kolejności. Problem z określaniem od najmniejszego do największego lub najwyższego do najkrótszego. Ma problemy z rozpoznawaniem symboli liczbowych (wiedząc, że “7” oznacza siedem). Nie rozumie znaczenia liczenia. Na przykład, gdy zostanie poproszony o pięć kartek, ono po prostu wręcza ci garść, zamiast je odliczać.

• Szkoła podstawowa

Ma trudności z uczeniem się i przywoływaniem podstawowych faktów matematycznych, takich jak 2 + 4 = 6. Wciąż używa liczenia na palcach. Uczeń ma problemy z wizualno-przestrzennymi reprezentacjami liczb. Zauważalne są trudności z wyraźnym zapisywaniem cyfr lub umieszczeniem ich we właściwej kolumnie. Ma też problemy z ułamkami. Uczeń zazwyczaj ponosi porażkę w grach  matematycznych. Ma trudności z uchwyceniem informacji wyświetlanych na wykresach. Ma trudności z odmierzaniem płynów w butelce. Ma problemy ze znalezieniem różnych podejść do tego samego problemu matematycznego.

Jak diagnozować dyskalkulię u ucznia?

Diagnozowanie dyskalkulii nie jest łatwe. Warto porozmawiać z kimś, kto jest biegłym w diagnozowaniu trudności w uczeniu się – szczególnie tych związanych z matematyką.

Diagnozowanie dyskalkulii jest jedną z najważniejszych, które należy zrobić przed podjęciem działań naprawczych. Pomocny będzie zestaw program oceny gotowości szkolnej oraz diagnozy ryzyka dysleksji i dyskalkulii Eduterapeutica Dyskalkulia. Jest to bogata baza ćwiczeń oraz kart pracy zapewniająca nauczycielom i specjalistom materiał do efektywnej i atrakcyjnej terapii ucznia. Zawiera on poradnik metodyczny, pomoce dydaktyczne i wydrukowane karty pracy. Eduterapeutica Dyskalkulia jest pomocna w pracy z dziećmi w oddziałach terapeutycznych i oddziałach integracyjnych w wieku 8-12 lat, a wypadku dzieci z większymi deficytami rozwoju intelektualnego również w starszym wieku.

Diagnoza dyskalkulii i co dalej?

Jeśli u Twojego dziecka/ucznia zdiagnozowano dyskalkulię, istnieją trzy proste metody, które pomagają mu poprawić umiejętności matematyczne.

1. Graj z dzieckiem w gry planszowe. Podejście wielozmysłowe angażuje twoje dziecko do wykorzystania innych zmysłów w zrozumieniu pojęć matematycznych. Przykładem gry pomagającej rozwijać pożądane umiejętności jest “Złapmy Lwa” – japońska wersja szachów. Rozwija ona myślenie logiczne i strategiczne, orientację przestrzenną, pamięć wzrokową, a także umiejętność analizy i rozwiązywania problemów.
2. Wizualizujcie. Idea z wizualizacją polega na wykorzystaniu wykresów, zabawek i kreatywnych rekwizytów, aby stworzyć wizualną reprezentację zadań matematycznych.
3. Pracujecie na dodatkowych książkach. Dyskalkulia Karty Pracy, to zestaw kart do wypełniania i kopiowania. Ćwiczenia zostały podzielone na dwie grupy – przykłady konkretne i abstrakcyjne. Zestaw 157 kart dla uczniów w wieku 7-10 lat wykazujących problemy w rozwiązywaniu zadań matematycznych. Większość dzieci zaczyna lepiej radzić sobie z matematyką po kilku tygodniach ćwiczeń równoważących mózg.

Nad dyskalkulią należy pracować. Jeśli dziecko ma zdiagnozowaną dyskalkulię, będzie musiało otrzymać specjalne usługi edukacyjne w swojej szkole. Techniki te mają na celu promowanie neuroplastyczności, co w dłuższej perspektywie poprawi efektywność dziecka w rozumieniu pojęć matematycznych.

Matematyka jest obecna w codziennym życiu, bez względu na to, co robisz. Konieczne jest zapewnienie dziecku możliwie najlepszej przyszłości, dzięki wczesnemu zdiagnozowaniu dyskalkulii i podjęciu działań naprawczych. Aby w pełni wspierać dziecko, niezbędna jest współpraca: terapeuta – rodzic – nauczyciel. A ten ostatni jest kluczowym ogniwem, dzięki któremu ryzyko dyskalkuliii może być szybko zauważone. To również nauczyciel często dzięki swojej inicjatywie podejmuje pierwsze działania naprawcze, korzystając z ćwiczeń interaktywnych, gier i zabaw.

O autorze – Renata Bajor – Absolwentka pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej z terapią pedagogiczną. Ukończyła studia podyplomowe z polityki i zarządzania oświatą na Uniwersytecie Warszawskim. Nauczyciel, wychowawca, praktyk. Posiada kilkuletnie doświadczenie w pracy z różnymi grupami wiekowymi. Entuzjastka nowoczesnej edukacji. Wdraża narzędzia i metody, dzięki którym uczenie się jest szybsze, bardziej atrakcyjne i efektywne. Koordynator twórczych eventów i projektów edukacyjnych.