Emocje to nieodłączny element życia każdego człowieka. Są bardzo potrzebne, gdyż pełnią ważne funkcje - chronią i ukierunkowują. Należy pamiętać, że duszenie ich w sobie jest niezdrowe i na dłuższą metę może doprowadzić do wiele problemów. Dzięki inteligencji emocjonalnej możemy pozwalać sobie na wyzwalanie ich, przy jednoczesnym zachowaniu pełnej kontroli.
Inteligencja emocjonalna to umiejętność rozpoznawania i zarządzania emocjami swoimi oraz innych. Jest to też umiejętność wykorzystywania emocji do podejmowania decyzji oraz działań. Obejmuje poniższe obszary:
· samoświadomość i społeczną świadomość w kategorii: „wiem”,
· samozarządzanie i zarządzanie relacjami w kategorii: „działam.
W czym pomaga inteligencja emocjonalna?
Dzięki prawidłowo rozwiniętej inteligencji emocjonalnej dziecko potrafi budować stabilne i oparte na zaufaniu relacje. Nabycie odpowiednich umiejętności już w wieku przedszkolnym, a później ich rozwijanie i trenowanie na dalszych poziomach edukacji, pozwala na bycie wnikliwym w życiu dorosłym. Wnikliwość nie jest wścibskością, ale rozumieniem swoich potrzeb; to również łagodność i odpowiedni dobór słów, a także emocji w stosunku do innych. To nic złego komunikować co jest dla nas ważne a co krzywdzące. Zdrowe rozładowanie konfliktu prowadzi do zawierania silnych i opartych na zaufaniu relacji, a co kluczowe w kontekście rozwijania inteligencji emocjonalnej – daje możliwość weryfikacji intencji drugiej osoby.
Ważnym, ale i mocno destrukcyjnym aspektem naszego życia jest stres, który towarzyszy nam praktycznie od dziecka. Warto zatem odpowiedzieć sobie na pytanie: w jaki sposób pomagam dziecku radzić sobie ze stresem? Jeżeli rodzic, nauczyciel czy terapeuta do tematu podejdą odpowiedzialnie, to już na etapie przedszkola mogą wypracowywać mechanizmy odpowiedzialne za wypracowanie inteligencji emocjonalnej. Każde działania u dzieci przedszkolnych czy wczesnoszkolnych prowadzą do rozwijania empatii u siebie i innych oraz łatwiejszego osiągania sukcesów w pracy. Nic tak nie buduje pewności siebie jak umiejętne ustalanie i osiąganie wyznaczonych celów.
Jakie emocje kierują człowiekiem? Po co w ogóle są emocje?
Emocje towarzyszą nam na każdym kroku i nie zawsze da się je ukryć. Właściwie jak to jest z tym ukrywaniem emocji? I tutaj wracamy do sedna sprawy, czyli do wspomnianej inteligencji emocjonalnej. Dziecko, które nauczy się panować nad swoją emocjonalnością, wcale nie będzie musiało jej ukrywać. Należy pamiętać także o tym, iż tłumienie skrajnych emocji może doprowadzić nawet do depresji.
Jakie emocje możemy przeżywać? Są to między innymi:
- radość,
- smutek,
- niepokój,
- żal,
- złość,
- duma,
- wstyd,
- zazdrość.
Emocji jest oczywiście o wiele więcej, każdy ich doświadczył i doświadczać będzie. Ale jak wytłumaczyć je dziecku? Dziecku, które czasami nie potrafi przetworzyć tych wszystkich bodźców świata zewnętrznego i tego, jakie wtedy towarzyszą jemu emocje?
Pomimo tego niezrozumienia, dzieci to najszczerzej wyrażające siebie istoty. I tylko od rodziców oraz nauczycieli/wychowawców/pedagogów/terapeutów zależy, czy nauczymy młodych ludzi tłumić wszystkie przeżycia w środku, czy postawimy na naukę umiejętnego ich ukazywania. Wszystkie niepokoje czy radości są potrzebne po to, aby móc odczuwać otaczający nas świat. Dzięki doświadczaniu budujemy swoją tożsamość, przekonania, cechy charakteru – słowem: osobowość.
Inteligencja emocjonalna - trening zachowań zastępczych
Podczas nauki prawidłowego wyrażania emocji potrzeba odpowiednich technik pracy z dzieckiem. Wzmaganie się zachowań agresywnych, a w skrajnych przypadkach, gdy dochodzi do przemocy warto skupić się na aktywności fizycznej. Celowy, wzmożony ruch, pozwolenie dziecku np. na rozładowanie napięcia poprzez bieganie, grę w piłkę itd. skutecznie złagodzi niepokojące objawy. W efekcie wejdzie to w krew i w sytuacjach stresowych nawet w dorosłym życiu, aktywność fizyczna posłuży jako ujście negatywnych emocji. Ważna jest również rozmowa, spokojna, opanowana, przede wszystkim nie oceniająca. Wysłuchanie i odbiór wszystkich emocji, czy tych pozytywnych, czy negatywnych jest istotny podczas budowania inteligencji emocjonalnej. Nie należy negować, wyśmiewać i ignorować dziecka, które jest w stanie euforii, strachu lub nerwowości. Skutkiem tego może być nieprawidłowy odbiór drugiego człowieka, czy też zamknięcie się w sobie w przyszłości. Zmiana miejsca stymulującego wpływa na szybkie zażegnanie sytuacji niekomfortowej, skuteczna reakcja w takim przypadku, ograniczy możliwość wystąpienia traumy. Myśl – Emocja – Zachowanie – emocje kierują nami od zawsze. W naszych rękach jest to, aby wspomóc dziecko w nauce ich wyrażania. Często o wiele lepiej jest
Kiedy inteligencja emocjonalna jest wysoko rozwinięta?
Łatwe przyjmowanie krytyki
Dzieci z wysoko rozwiniętą inteligencją emocjonalną znają swoje możliwości i swoją wartość, dlatego nie potrzebują nikomu jej udowadniać. Nie obrażają się za niepochlebną opinię, ponieważ są świadome swoich niedoskonałości. Krytykę traktują jako możliwość rozwoju oraz kolejnego wyzwania. Przyznanie się do błędów, potknięcie czy porażka to dla nich doskonała okazja do wyciagnięcia wniosków na przyszłość. Brak u nich chorobliwej perfekcji, która prowadzi do niepotrzebnej frustracji i do niezdrowego dążenia do doskonałości.
Rozum i serce to jedność
Inteligencja emocjonalna to łatwość w znalezieniu złotego środka, pomiędzy sercem a rozumem. Dzięki temu można zapanować nad impulsywnością oraz emocjonalnością.
Asertywność
Poczucie własnej wartości to również silna osobowość i asertywność. Nic tak nie buduje mocnych cech charakteru jak odporność na próby manipulacji. Odmowa wiąże się z inteligentnym przekazem własnych wartości i przekonań, którymi dana osoba się kieruje.
Łatwość nawiązywania kontaktów i empatyczność
Inteligentni emocjonalnie, pomimo silnej osobowości, są bardzo lubiani przez innych. Ta łatwość w nawiązywaniu kontaktów oraz silna empatia pozwalają budować zdrowe relacje społeczne. Ponadto wspominania już wcześniej wnikliwość to klucz do umiejętnego poznawania otoczenia i jego prawidłowej oceny.
Opanowanie i zmotywowanie do działania
Dzięki nabyciu tych cech osobowościowych dziecko ma szansę na osiąganie wyznaczonych przez siebie celów. Inteligentni emocjonalnie potrafią opanować nadmiar negatywnych emocji i pomimo przeszkód nie poddają się. To swego rodzaju rodzaju optymizm, który pozwala na dostrzeżenie plusów danego przedsięwzięcia, które napędzają do działania. Porażka, kiedy umiejętnie władasz swoimi uczuciami, to wyzwanie, któremu chcesz podjąć. Staje się ona motorem napędowym, a nie powoduje zniechęcenia.
Analizowanie własnych emocji przez dziecko
W celu rozwijania inteligencji emocjonalnej u dziecka warto je regularnie pytać, co w danym momencie czuje. W tym celu można skorzystać z prostych pomocy w postaci ćwiczeń, takich jak np. prowadzenie Dzienniczka emocji. Można w nim zapisać to, co w tej chwili się czuje, jakie emocje mną targają. Kolejnym krokiem do poznania i „oswojenia” emocji będzie wyodrębnienie sytuacji, które je wywołały. Poniże prezentujemy przykładowe pytania, które mogą pomóc przy prowadzaniu Dzienniczka emocji:
- Co czułaś/czułeś przed przypływem fali emocji?
- Jakie myśli je wywołały?
- Skąd wzięły się akurat te emocje?
- Jak dane emocje wpłynęły na Twoją decyzyjność w tamtej chwili?
Empatię, asertywność, pewność siebie, poczucie własnej wartości – wszystko to można bardzo szybko stracić. Zadaniem rodziców i nauczycieli jest budowanie inteligencji emocjonalnej u dziecka w taki sposób, aby potrafiło kierować swoimi uczuciami, po to, aby miało ono swoje własne JA.
