Terapia logopedyczna dziecka z zaburzeniami Integracji Sensorycznej
Już od pierwszych dni życia człowieka docierają do naszego ciała bodźce z różnych stron. Jesteśmy tak stworzeni, że reagujemy na nie poprzez zmysły znane nam wszystkim, takie jak: wzrok, słuch, dotyk, węch i smak, ale także poprzez te mniej słyszane - zmysł równowagi, za który jest odpowiedzialny układ przedsionkowy oraz zmysł kinestetyczny, inaczej poczucie ruchu. Zaburzenia związane z sensoryką są niczym innym jak zaburzeniem z odbiorem, przetworzeniem oraz reakcją na dany bodziec ze strony naszego ciała.
Czym są zaburzenia integracji sensorycznej i jak je zdiagnozować ?
Zaburzenia dzielimy na trzy rodzaje:
➔ modulacji sensorycznej, czyli nadwrażliwość, podwrażliwość na docierające bodźce - inaczej docierają bodźce z otoczenia np. dotyczące zmysłu słuchu, coś może być za ciche lub za głośne. W takiej sytuacji pierwsze dziecko będzie aż za głośno słuchało czegoś i nie będzie mu to przeszkadzać, a drugie będzie próbowało w jakiś sposób się od tego zbyt “głośnego” dźwięku odciąć.
➔ dyskryminacji sensorycznej, czyli rozróżnianie docierających bodźców - niekiedy dziecko ma problem z rozróżnieniem, czy to było drapnięcie czy uderzenie
➔ motoryczne o podłożu sensorycznym, czyli zaburzenia posturalne oraz planowania sensorycznego - dziecko nie potrafi zachować prawidłowej postawy. np. podczas chodzenia, potyka się na prostej drodze, nie jest w stanie złapać równowagi.
Spostrzeganie świata przez dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej.
Dziecko rodząc się z zaburzeniami integracji sensorycznej lub je nabywając we wczesnym dzieciństwie, inaczej postrzega otaczający go świat. Jego organizm nie wie jak reagować prawidłowo na pewne bodźce. Ważne jest, aby jak najszybciej zareagować na budzące naszą wątpliwość zachowania. Bardzo często jest tak, że dziecko jest diagnozowane dopiero wtedy, gdy trafia do przedszkola. W tym czasie dzieci są diagnozowane pod różnym kątem. Pamiętajmy jednak, że taką diagnozę możemy przeprowadzić wcześniej i nie jest to nic dziwnego ! Im wcześniej wykryjemy zaburzenie, tym szybciej możemy zacząć działać. Diagnoza zaburzeń integracji sensorycznej zazwyczaj trwa 2-3 spotkania, gdzie następnie jest wydawana pisemna opinia, z którą rodzice mogą się udać do wybranego specjalisty na terapię. Nieraz w parze z zaburzeniami SI, idą zaburzenia rozwoju mowy. Dlatego dobrym pomysłem jest znalezienie specjalisty, który będzie potrafił połączyć terapię logopedyczną z terapią SI. Wielu terapeutów decyduje się na terapię z wykorzystaniem pakietów multimedialnych, które również mogą wspomagać dziecko w prawidłowym odbieraniu bodźców ze świata zewnętrznego oraz pozwolą na kreatywną naukę przez zabawę.
.jpg)
Jak połączyć ćwiczenia logopedyczne
z ćwiczeniami SI ?
Na początek warto wspomnieć, że wszystkie z terapii, które są prowadzone z dzieckiem, powinny być dla niego zabawą, połączoną z ciekawymi ćwiczeniami i jednocześnie skupiającą się na danym zaburzeniu dziecka. Pamiętajmy, że komfort dziecka podczas zajęć jest najważniejszy. Każde dziecko będzie miało inne potrzeby terapeutyczne, dlatego tak ważna jest wcześniejsza diagnoza. Na jej podstawie w przypadku terapii logopedycznej, możemy zaplanować jej poszczególne etapy, włączając w to terapię SI. Zazwyczaj spotkanie dziecka z logopedą trwa w przedziale 35-60 minut, w zależności od grupy wiekowej. Jeśli decydujesz się na prowadzenie terapii łączonej, proponuję wydłużyć ten czas o około 10 minut, dzięki czemu dziecko nie będzie czuło presji czasu i będzie mogło się skoncentrować w 100% na wykonywanym zadaniu. Oczywiście pamiętajmy jednak, że warto zachować elastyczność, aby wszystkie elementy były dostosowywane do potrzeb dziecka. Jeśli dziecko będzie potrzebowało chwilę przerwy na drobne pogadanki, pozwólmy mu na to. Bądźmy cały czas dla dziecka, aby czuło się zaopiekowane i wiedziało, że może zawsze na nas liczyć. Taka relacja sprzyja warunkom do nauki. Uwierzcie mi, że efekty terapii często pojawiają się wtedy szybciej niż oczekiwaliśmy.
Moje praktyczne podejście do terapii logopedycznej z wykorzystaniem SI
W swojej pracy wykorzystuję technikę, polegającą na tym, że robię prawie wszystko razem z dzieckiem, czyli tłumacząc, ćwiczenia związane stricte z pracą aparatu artykulacyjnego - pokazuję uczniowi jak ma ćwiczyć np. język, usta i wykonuję to z nim jednocześnie, aby mogło przy okazji podglądać jak to należy robić. Do różnego rodzaju gier i zabaw również się przyłączam, czasem nawet biorę udział w pracach z zakresu plastyki. Dlaczego to robię ? Ponieważ chcę, aby dziecko czuło, że jesteśmy równi sobie i jestem tutaj z nim i dla niego, aby go wspierać i kształcić. W przypadku dziecka z zaburzoną integracją sensoryczną jest to tym bardziej ważne, aby mogło wspólnie z dorosłym przeżywać i poznawać na nowo świat. W kwestii ćwiczeń, w których dziecko ma rysować dobierajmy takie kolory i narzędzia, dzięki którym będziemy wzmacniali zaburzoną sensorykę dziecka. Wykorzystujmy muzykę do doznań słuchowych, a zarazem wplątujmy w to wyrazy dźwiękonaśladowcze, logotomy, czy słowa. Zabawy z udziałem piłek sensorycznych, poduszek, muszli, słomek, piórek. W Ei system można zakupić także plansze dywanowe, które można wykorzystać w terapii. W ćwiczeniach z zakresu dużej motoryki, dobrze jest zastosować zadania z wymawianiem danej sylaby, logotomu, podczas jakiegoś ćwiczenia np. dotyczącego koordynacji ruchowej. Tak naprawdę prawie każde ćwiczenie możemy przekształcić z udziałem elementów SI. Firma Ei system oferuje nowe technologie do terapii SPE jak np. długopisy 3D. Wielu terapeutów, którzy korzystają z długopisów przekonują, że rozwijają one umiejętności percepcyjne dziecka, a także wpływają pozytywnie na jego kreatywność i prawidłowe odczuwanie.
Prawidłowa terapia logopedyczna z udziałem SI przynosi wspaniałe rezultaty!
Czasem jako logopedzi, nie jesteśmy nawet świadomi ile ćwiczeń w terapii logopedycznej jest również elementami terapii SI. Warto jednak zaznaczyć, że tylko umiejętne zastosowanie obydwu tych form da oczekiwane rezultaty. Bardzo dużo napisałam w tym artykule o relacjach z takim dzieckiem. Dziecko z zaburzeniami Integracji Sensorycznej wymaga od dorosłych szczególnej cierpliwości, ponieważ ono samo może być zniecierpliwione i poirytowane. Często w parze z tym idzie również niezrozumienie ze strony otoczenia, wśród rówieśników i najbliższych osób. Dlatego tak ważne jest zrozumienie przez logopedę czy terapeutę takiego dziecka. Nawiązanie bliskich relacji podczas terapii indywidualnej zależy w większości od specjalisty. Traktując go na równi sobie, na pewno zyskamy szybciej jego zaufanie, dzięki czemu nasza terapia będzie dla niego fajną formą dodatkowych zajęć, a może nawet rozrywki. :) Po stronie specjalisty leży także odpowiedzialność za uświadomieniem rodzica, w jaki sposób powinniśmy podchodzić do kontaktu z dzieckiem z zaburzeniami SI. Pamiętajmy, że większość terapii wymaga również pracy z dzieckiem w domu, w tej nie jest inaczej. Terapeuta prowadzący takie dziecko powinien nakierowywać rodzica i zalecać konkretne postępowanie. Ja w swojej pracy przygotowując plan terapii, równocześnie przygotowuję ćwiczenia do wykonywania w domu z opiekunem. Terapeuci, pedagodzy, logopedzi jesteśmy po to, by pomagać A więc do dzieła ! :)
__________________________________
Autorka: Katarzyna Szczęsna- Tytuł licencjata uzyskała na kierunku pedagogiki specjalnej w specjalności logopedia i pedagogika wczesnej edukacji dziecka w 2017 roku. Tytuł magistra otrzymała w 2021 roku, kończąc studia na kierunku pedagogiki, w specjalności diagnoza i terapia pedagogiczna. Szczególne zainteresowanie poświęca tematyce integracji sensorycznej. Obecnie prowadzi zajęcia indywidualne z zakresu terapii pedagogicznej, logopedycznej oraz zajęcia edukacyjne. Pracuje wykorzystując elementy terapii integracji sensorycznej, terapii ręki oraz metodzie wykorzystywania “map myśli".
