Praca z uczniem z zaburzeniem ze spektrum autyzmu część 2
Osoby autystyczne często mają deficyty teorii umysłu, czyli problemy w odczytywaniu emocji swoich i innych, rozumieniu ich przyczyn, rozpoznawaniu intencji i zamiarów innych ludzi. W kontakcie z drugim człowiekiem niedostatecznie wykorzystują kontakt wzrokowy, wyraz twarzy czy postawę ciała i gestów. ASD powoduje ograniczenia w zakresie rozpoczynania i podtrzymywania relacji społecznych, co skutkuje tym, że u autystycznych dzieci i młodzieży widoczny jest niedostateczny rozwój relacji rówieśniczych obejmujący wzajemne dzielenie zainteresowań, czynności i emocji (np. radości), a co za tym idzie, także niższą samoocenę.
Osoby autystyczne mają ograniczoną zdolność lub wręcz nie potrafią prowadzić dialogu, przede wszystkim mówią tylko na interesujący ich temat, często niekonsekwentnie reagują na wypowiedzi lub polecenia, a także mają trudności z precyzyjnym formułowaniem swoich myśli czy tworzeniem dłuższych wypowiedzi.
Przewaga myślenia obrazowego
W sferze poznawczej można u uczniów z ASD zauważyć przewagę myślenia obrazowego nad werbalnym, dobre spostrzeganie wzrokowe i pamięć wzrokową, ale występują trudności w przyswajaniu pojęć abstrakcyjnych i w myśleniu abstrakcyjnym, a także widoczne jest przywiązanie do rutyny oraz mała elastyczność w myśleniu lub jej brak.Uczeń z ASD ma bardzo ograniczone, powtarzające się zachowania, zainteresowania czy aktywności. Prawie zawsze widoczne jest pochłonięcie zainteresowaniami o nieprawidłowej treści lub intensywności, a także bardzo wyraźne przywiązanie do czynności nacechowanych ustalonym porządkiem, niezmiennymi zasadami i formami, trzymanie się starych reguł i rutynowych umiejętności oraz niedopuszczanie do zmian i lęk przed nieznanym.
Warto wiedzieć, co absorbuje daną osobę autystyczną, by budować jej motywację do podejmowania czynności i aktywności znajdujących się poza jej zainteresowaniami. Analiza sposobu funkcjonowania osób autystycznych oraz badania nad zastosowaniem nowych technologii w pracy z tymi osobami wskazują, że grupa ta może odnieść korzyści z interwencji za ich pośrednictwem.
Pomoce dydaktyczne dla dzieci ze SPE
Mając na uwadze specyficzne potrzeby ucznia z ASD, powstała pomoc „Eduterapeutica Autyzm” wydawnictwa Ei System, która kompleksowo wspomaga pracę z autystycznym dzieckiem. Z jednej strony edukuje samych nauczycieli, a z drugiej daje bazę w postaci pomocy do pracy z dzieckiem. Zestaw złożony jest między innymi z zabaw wspierających relacje i komunikację między uczniami. Można go stosować zarówno na godzinach wychowawczych, jak i w terapii indywidualnej i grupowej nie tylko z uczniem z ASD, lecz także z innymi trudnościami, jak również z uczniami, którzy nie przejawiają trudności, ale chcieliby usprawnić swoje umiejętności. Proponowane w zestawie aktywności obejmują takie bloki tematyczne, jak emocje, kształtowanie i wzmacnianie pozytywnej samooceny, rozwijanie umiejętności społecznych, zajęcia integracyjne czy rozwijanie teorii umysłu.
Aktualnie, gdy coraz mocniej postuluje się ideę inkluzji edukacyjnej, coraz częściej od nauczyciela oczekuje się, żeby znał specyfikę funkcjonowania uczniów z różnymi trudnościami. Z tą myślą powstały plakaty edukacyjne do powieszenia np. w pokoju nauczycielskim czy na holu, by nawet tzw. przedmiotowiec, a nie tylko pedagog specjalny wiedział, jak pracować z autystycznym uczniem. W tym celu powstały także praktyczne fiszki dla nauczycieli z podpowiedziami, jak wykorzystać mocne strony ucznia z ASD podczas zajęć w szkole, a także poradniki dla nauczycieli/wychowawców zatytułowane: „Jak prowadzić lekcje w klasach, w których są uczniowie ze spektrum autyzmu?”, „Dom–szkoła–klasa w trosce o ASA, czyli jak współpracować z rodzicami ucznia z ASD?” oraz prezentacje multimedialne do przeprowadzenia wewnętrznych szkoleń dla nauczycieli.
Na zajęciach można wykorzystać karty pracy integrujące uczniów, arkusze buziek emotikonek, a przede wszystkim długopis Banach 3D z kartami pracy, który służy przede wszystkim budowaniu motywacji u dzieci z ASD.
Należy pamiętać, że każde dziecko z ASD jest inne, a od nauczyciela pracującego z nim wymaga się między innymi kreatywności oraz elastyczności w myśleniu. Znając jednak zasady pracy oraz mając wzór do wykorzystania w postaci gotowych zabaw czy pomocy, dużo łatwiej opracować zajęcia, szczególnie na początku wspólnej drogi z autystycznym uczniem.
dr n. społ. Joanna Buława-Halasz
Dowiedz się więcej o pakiecie Eduterapeutica Autyzm.
