Emocje budują przyszłego dorosłego
Emocje to nasz budulec – budują zarówno naszą siłę psychiczną, jak i fizyczną, ale równie szybko mogą mieć też siłę destrukcyjną. Dziecko w ich wyrażaniu jest szczere i bezkompromisowe, jednak z biegiem lat łatwo tę umiejętność zatracić. Siła wpływu otoczenia, nieprawidłowe podejście do emocji dziecka przez rodzica i tłamszenie uczuć to krótka droga do problemów wychowawczych. Zobacz, w jaki sposób rozpoznać oraz reagować na emocjonalność dziecka w wieku szkolnym.
Emocje u dzieci w wieku wczesnoszkolnym
Dzieci w wieku wczesnoszkolnym przechodzą biologiczną metamorfozę emocjonalną, tj. rozwój części mózgu odpowiedzialnego za funkcje poznawcze zaczyna intensywniej się rozwijać. Poprzez te zmiany wyrażanie emocji jest bardziej kontrolowane, dlatego jest to bardzo dobry czas na ich naukę. Jednak jak rozpoznać różnicę pomiędzy dzieckiem przedszkolnym a szkolnym?
Uczniowie, okazując złość potrafią intuicyjnie wyznaczyć swoje granice, nie uciekają się przy tym do rękoczynów w stosunku do swojego sytuacyjnego „rywala”. Wyrażanie przez nich emocji jest bardziej werbalne, z poszanowaniem przestrzeni i nietykalności osobistej. Przedszkolaki do nieprzyjemnego zdarzenia potrafią podejść bardziej emocjonalnie, przez co przestrzeganie przez nich powyższych reguł zazwyczaj nie zachodzi – najczęściej sięgają po prosty środek w postaci przemocy fizycznej.
Czas szkolny to bardzo ważny momentem w budowaniu tzw. inteligencji emocjonalnej u dziecka. To też czas dla rodziców i opiekunów, aby pracować nad jego pewnością siebie oraz umiejętnością patrzenia na świat z innej perspektywy niż własna.
Jakie sytuacje mogą negatywnie wpłynąć na emocje dziecka w wieku szkolnym?
Dziecko w okresie wczesnoszkolnym chłonie sygnały z otoczenia niczym gąbka. To grupa, a także sytuacje wewnątrz niej oraz środowisko szkolne kształtują u niego rozpoznawanie oraz reagowanie dla różnych emocji. Jakich zwrotów powinno się zatem unikać w stosunku do uczniów, tak aby rozwijać pozytywne kompetencje emocjonalne? Oto kilka przykładów złych komunikatów:
1. Nie nadajesz się do tego.
2. Nigdy nie nauczysz się dobrze tabliczki mnożenia.
3. Zobacz, jak Twoja koleżanka dobrze się uczy.
4. Dukasz zamiast czytać. W Twoim wieku to obciach!
5. Nie mam czasu.
6. Takie problemy to nie problemy. Zobaczymy jak dorośniesz.
7. Nie bądź tchórzem.
8. Zobacz, całą klasę to rozbawiło!
9. Z Tobą zawsze są problemy!
10. Nieważne. Nie interesuj się.
11. Ryby i dzieci głosu nie mają.
12. Twoje zdanie się nie liczy. Jesteś jeszcze za mały/mała.
13. Co Ty możesz wiedzieć?
14. Nie dyskutuj ze mną.
15. Nie filozofuj. Powiedziałam/Powiedziałem, że tak ma być i koniec.
To tylko kilka przykładów źle sformułowanych zwrotów, które mogą źle wpływać na rozwój emocjonalny dzieci i zaburzyć u nich pewność siebie. Pierwsze poważne z perspektywy dziecka rozmowy, przedstawienie ich punktu widzenia zarówno w dialogu w szkole, jak i w rozmowie z rodzicami potrafią mieć bardzo duży wpływ na jego funkcjonowanie w życiu dorosłym.
Niestety, w komunikacji z uczniem wczesnoszkolnym popełniają błędy nie tylko ich rodzice/opiekunowie, ale także nauczyciele, którzy często m.in. przez natłok obowiązków czy skupianie uwagi na zdolniejszych uczniów nie zauważają gasnącego poczucia własnej wartości u tych bardziej skrytych, zamkniętych.
Należy zaznaczyć, że w wieku 7-10 lat największym autorytetem dla dzieci staje się właśnie nauczyciel, do którego czują respekt, a jego zdanie i poglądy stają się często najważniejsze. Uczeń nadal ma potrzebę bliskości, jednak w swoic działaniach i decyzjach jest już bardziej niezależny, natomiast rówieśnicy i nauczyciele stają się równie ważni, co rodzice. Niebezpiecznym jest zbyt rygorystyczne podejście do umiejętności opanowywania emocji, równie niekorzystnym jest brak określenia dziecku, jak okazywać swoje potrzeby i jakie są sposoby kontrolowania poszczególnych reakcji.
Jakie są objawy zaburzeń emocjonalnych u dziecka?
U dziecka, u którego przeważają złe emocje, konflikty, brak zrozumienia, zbyt wysokie ambicje rodziców i nauczycieli dochodzi do poważnych zaburzeń emocjonalnych.
Życie emocjonalne dorosłego człowieka jest odzwierciedleniem jego dzieciństwa. Warto zatem w wieku wczesnoszkolnym zacząć jeszcze uważniej obserwować dziecko i jego emocjonalność. Jakie są objawy zaburzeń emocjonalnych? Poniżej przedawniono kilka zachowań/sytuacji, które mogą wskazywać na zaburzenia w sferze emocjonalności:
1. Niszczenie w nerwach, wybuchach złości własnych przedmiotów.
2. Niszczenie mienia innych.
3. Obrażanie się, które prowadzi do szybkiego wyprowadzenia z równowagi.
4. Zbyt mocno rozwinięta asertywność lub wycofanie, brak przyjaciół.
5. Przeżywanie porażek i sukcesów intensywniej, często w sposób abstrakcyjny.
6. Brak kontroli swojego zachowania i nadmierna aktywność, niedostosowana do miejsca i okoliczności.
7. Brak zadowolenia z wykonanych czynności, niskie poczcie własnej wartości.
8. Tiki nerwowe, takie jak np. obgryzanie paznokci, zaciskanie pięści.
9. Pocenie się, nierównomierny oddech, zbyt duże napięcie mięśniowe.
10. Brak koncentracji, zbyt duże predyspozycje do robienia wielu rzeczy na raz.
Powyższe objawy są najczęstszymi sygnałami do tego, aby rozpocząć pracę terapeutyczną z dzieckiem. Należy jednak pamiętać, że niewłaściwa samodzielna ocena prawidłowości zachowania ucznia może mu również zaszkodzić. Warto w pierwszym kroku przeprowadzić wywiad środowiskowy z rodzicami/opiekunami, nauczycielami, a przede wszystkim skonsultować sprawę z terapeutą.
Jak postępować z uczniem z problemami emocjonalnymi?
Rodzic/opiekun oraz nauczyciel, którzy zauważą symptomy wskazujące na problemy emocjonalne u ucznia, oprócz konsultacji z terapeutą, powinni odpowiednio z nim postępować, a mianowicie:
1. Widząc, że rówieśnicy wykluczają ucznia z grupy, rolą nauczyciela jest próba rozmowy z resztą grupy, np. podczas nieobecności odtrącanego dziecka. Ponadto nauczyciel powinien próbować w delikatny sposób, najlepiej rozmową, poznać przyczynę takiego stanu rzeczy.
2. Obowiązkowa rozmowa z rodzicami/opiekunami. Wspólne wypracowanie rozwiązania problemu dziecka, brak wyłącznej krytyki zachowania – wszystko to może okazać się bardzo pomocne. Jeżeli rozmowy będą dobrze przeprowadzone, to stworzenie konstruktywnych pomysłów na to jak postępować z dzieckiem w szkole i w domu jest tylko kwestią czasu.
3. Dziecko powinno czuć wsparcie, ciągłe wytykanie błędów niczemu nie służy. Ucznia łatwo zrazić trudnościami, dlatego nauczenie go pokonywania słabości, a przy tym pielęgnowania zdolności, na pewno jest dobrym krokiem w kierunku budowania prawidłowych emocji oraz ich wyrażania.
4. Uczeń powinien wiedzieć, że ma wsparcie w rodzicach/opiekunach i nauczycielu. Ważny jest tutaj indywidualny kontakt, brak potępiających uwag oraz dyskrecja.
Wybór nauczycieli w budowaniu prawidłowych emocji uczniów
Dlaczego warto pracować z pakietem Kompetencje emocjonalno-społeczne z serii Eduterapeutica lux?
Ćwiczenia interaktywne i karty pracy zawarte w publikacji pomagają kształtować umiejętności związane z rozpoznawaniem i akceptacją różnych stanów emocjonalnych (swoich i innych), radzenia sobie z trudnymi emocjami, kulturalnego zachowania w sytuacjach społecznych, a dodatkowo wzmacniają myślenie przyczynowo-skutkowe, strategiczne, problemowe i przestrzenne. Pakiet Kompetencje emocjonalno-społeczne sprawdzi się w pracy do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych i dziećmi mającymi problem z emocjami oraz koncentracją.
Kompetencje emocjonalno-społeczne należy definiować jako umiejętności: komunikacji z innymi, rozpoznawania i kontroli nad swoimi emocjami, budowania dobrych relacji z innymi; ograniczania destrukcyjnych czy agresywnych zachowań. We wskazaniach podstawy programowej do edukacji wczesnoszkolnej pojawiają się, poza obszarem fizycznym i poznawczym, dwa ważne obszary rozwoju: emocjonalny i społeczny. Głównym krokiem milowym wieku wczesnoszkolnego są kompetencje edukacyjne. Jednak sama umiejętność czytania, pisania, liczenia bez budowania tożsamości grupowej nie da dziecku poczucia holistycznego rozwoju. Holistyka rozwojowa dziecka staje się priorytetem jego progresu, nie tylko w zakresie rozpoznawania liter, ale również lub przede wszystkim w samoregulacji emocji i konstruktywnym budowaniu relacji.
Skorzystaj z wersji demo i pracuj z ćwiczeniami multimedialnymi dostępnymi w pakiecie?
Jak skorzystać z wersji demo?
Wejdź na stronę➡️ https://educhmura.pl
Kliknij załóż konto
Wybierz opcje ➡️ Dodaj kod
Wpisz kod – XpZa
Otrzymasz od nas wybrane ćwiczenia multimedialne, dzięki którym przekonasz się dlaczego praca nad emocjami ucznia jest tak bardzo ważna.
