Specjalne potrzeby edukacyjne w polskiej oświacie. Najważniejsze informacje

Dzieci o szczególnych potrzebach edukacyjnych mają szereg istotnych potrzeb, spowodowanych ich utrudnionym funkcjonowaniem wśród rówieśników. Do nauki niezbędni są wykwalifikowani specjaliści, którzy wesprą ich w realizacji programu dostosowanego do ich możliwości i ograniczeń. 

Jakich uczniów można zakwalifikować do kategorii specjalnych potrzeb edukacyjnych?

Według rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9.08.2017 r. są to uczniowie:

1. niewidomi i słabowidzący;
2. niepełnosprawni intelektualnie w każdym stopniu oraz z niepełnosprawnością ruchową;
3. w spektrum autyzmu i z zespołem Aspergera
4. niesłyszący i słabosłyszący;
5. zagrożeni problemami wychowawczymi – niedostosowaniem społecznym;
6. niedostosowani społecznie;
7. z zaburzeniami emocjonalnymi, nadpobudliwością psychoruchową;
8. dzieci szczególnie uzdolnione;
9. z problemami z nauką i adaptacją wśród innych uczniów;
10. mający traumatyczne przeżycia, z patologicznych środowisk;
11. z trudnościami i deficytami sprawności językowej.

Dostosowanie wymagań edukacyjnych dla SPE

Dostosowanie wymagań edukacyjnych dla dzieci ze SPE z uwzględnieniem ich potrzeb i możliwości to element spełnienia wymagań prawa oświatowego. 

Oto kilka kroków, które mogą pomóc w dostosowaniu tych wymagań:

1. Identyfikacja potrzeb ucznia. Należy przeprowadzić kompleksową ocenę jego pragnień, uwzględniając jego umiejętności, możliwości, zainteresowania i cele edukacyjne.
2. Ustalenie celów edukacyjnych. Razem z uczniem oraz jego rodzicami lub opiekunami prawnymi wymagane jest określenie celów w taki sposób, aby odpowiadały jego zdolnościom. Powinny być one realistyczne, konkretnie określone i mierzalne.
3. Opracowanie planu nauki. Na podstawie oceny potrzeb i ustalonych celów kolejnym krokiem jest opracowanie spersonalizowanego planu nauki dla ucznia. Powinien uwzględniać odpowiednie modyfikacje, dostosowania oraz wsparcie innych specjalistów. 
4. Dostosowanie programu nauczania. Bardzo ważne jest, aby przeprowadzić odpowiednie modyfikacje programu nauczania. Program musi być dostosowany do potrzeb ucznia ze SPE. Może to wymagać dostosowania treści, metody nauczania, oceniania i materiałów dydaktycznych.
5. Zapewnienie odpowiedniego wsparcia. Przygotuj odpowiednie wsparcie nauczycieli, specjalistów i środowiska szkolnego. Upewnij się, że zespół pedagogiczny jest świadomy potrzeb ucznia i ma odpowiednie umiejętności w zakresie pracy z uczniem z niepełnosprawnością.
6. Monitorowanie postępów. Regularnie monitoruj postępy ucznia w realizacji jego celów edukacyjnych. Dokonuj ocen i wprowadzaj niezbędne korekty w planie nauki, jeśli jest to konieczne.
7. Współpraca z rodzicami lub opiekunami prawnymi. Utrzymuj regularny kontakt i współpracuj z rodzicami lub opiekunami ucznia. Zapewniaj im informacje na temat postępów ucznia oraz konsultuj z nimi wdrażanie dostosowań edukacyjnych.
8. Przygotowanie niezbędnej dokumentacji. Dokumentuj wszystkie zmiany i dostosowania wprowadzone dla ucznia z niepełnosprawnością. Zachowaj dokumentację dotyczącą zarówno oceny potrzeb, jak i procesu dostosowania wymagań edukacyjnych.

Dostosowanie wymagań edukacyjnych dla uczniów z niepełnosprawnością zgodnie z prawem oświatowym to kompleksowy proces, który wymaga spersonalizowanego podejścia i współpracy różnych podmiotów. Wszystkie działania powinny być podejmowane zgodnie z polskim prawem oświatowym, które określa prawa i obowiązki w zakresie edukacji uczniów z niepełnosprawnością.

Opinia, a orzeczenie z poradni. Najważniejsze informacje Co to jest opinia z poradni?

Opinia jest wydawana przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną, dzięki czemu odpowiednio wykfalifikowane osoby są w stanie określić, jak powinna przebiegać dalsza praca ucznia. Opinia stanowi odpowiedź poradni w sprawie zgłoszonej przez opiekuna prawnego lub pełnoletniego ucznia. Najczęściej decyzja o zgłoszeniu się do poradni po opinię zapada w przypadku:

1. Gdy uczeń charakteryzuje się ponadprzeciętnymi zdolnościami w nauce.
2. W momencie, gdy nie radzi sobie z podstawowym materiałem dydaktycznym i mocno odstaje od grupy.
3. Jeżeli uczeń posiada dysfunkcje, które wymagają dostosowania toku nauczania do jego potrzeb i możliwości.
4. Rodzic uzyska taką opinię również jeżeli stara się o indywidualny tok nauczania dla dziecka.

Warto pamiętać o tym, że taka opinia umożliwia dostosowanie zajęć, egzaminów, ich poziomu trudności czy czasu do potencjału ucznia. Nie jest to w żadnym wypadku kształcenie specjalnie, ponieważ wedle prawa opinia nie ma takiej mocy sprawczej. Jakie zalecenia mogą znaleźć się w orzeczeniu? Wymóg realizacji zajęć specjalistycznych, jak np.: 

1. zajęcia korekcyjno-kompensacyjne,
2. zajęcia rewalidacyjne,
3. zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne.

Co najczęściej znajduje się w orzeczeniu?

Potrzeba odpowiedniego i indywidualnego toku nauczania dla dziecka z niepełnosprawnościami. Najczęściej są to osoby, które są niedostosowane społecznie. Bardzo często szkoła jest zobligowana do przeprowadzenia indywidualnej ścieżki kształcenia, ale w terminie nie dłuższym niż rok. Jest to zawarte w zaświadczeniu wydawanym przez lekarza. 

Kiedy ubiegać się o opinię z poradni?

O opinię można ubiegać się po ukończeniu przez ucznia trzeciej klasy podstawowej, ale nie później niż do ukończenia szkoły podstawowej. Data wystawienia dokumentu nie ma terminu ważności, ponieważ jego zadaniem jest analiza bieżących potrzeb dziecka. Jeżeli natomiast trudności, jakich doświadcza uczeń, okazują się mocno specyficzne, są aktualne przez wszystkie etapy edukacji. Trzeba wziąć również pod uwagę to, że w czasie trwania opinii dziecko może czynić postępy w nauce, kontakcie z rówieśnikami etc., dzięki dostosowaniu toku nauczania do jego potrzeb. W momencie, gdy zostanie zauważony brak poprawy w funkcjonowaniu ucznia, warto przeprowadzić nową diagnozę. Kroki w aktualizacji opinii powinni poczynić nauczyciele, terapeuci – czyli wszystkie osoby pracujące z dzieckiem i mające odpowiednią wiedzę na ten temat.

Co decyduje o unieważnieniu opinii z poradni?

Oczywiście o unieważnieniu opinii z poradni decyduje odpowiednio sformułowana dokumentacja. 

1. Dokumentacja badań i czynności, które pomagają dziecku w prawidłowym funkcjonowaniu w środowisku szkolnym. Jest ona wydawana przez specjalistów, którzy współpracują z dzieckiem i widzą, jakie zmiany zaszły w jego nauce i zachowaniu. 
2. Dziennik zajęć, to w nim nauczyciele i terapeuci zapisują wszystkie niezbędne informacje, formułując wnioski dotyczące dalszej pracy z uczniem. 
3. Jeżeli opinia zostanie unieważniona, trafia do archiwum szkoły. Jej archiwizowanie lub zniszczenie wymaga pewnych procedur – wszystko powinno odbywać się na podstawie instrukcji kancelaryjnej. 

Co to jest orzeczenie z poradni?

Niezbędne dokumenty są wydawane przez odpowiednie osoby pracujące w poradni psychologiczno-pedagogicznej. W odróżnieniu od opinii, przed wydaniem orzeczenia zasiada specjalnie powołana komisja. W jej obradach mogą brać udział rodzice oraz inne osoby przez nich zgłoszone, które dobrze znają ucznia. Orzeczenie wydane przez poradnię musi być zrealizowane przez szkołę  jest to bezkompromisowy wymóg, który placówka musi spełnić. 

Kiedy ubiegać się o orzeczenie z poradni?

O orzeczenie można ubiegać się od przedszkola, aż do ukończenia szkoły podstawowej. Wydawane jest w ciągu 30-stu dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli przypadek jest niezwykle trudny, czas oczekiwania na decyzję może się wydłużyć o kolejny miesiąc. Pamiętajmy o tym, że dziecku, które otrzymało orzeczenie, należy się wsparcie nauczyciela wspomagającego. W związku z tym dzieci niepełnosprawne mogą uczęszczać do wszystkich typów przedszkoli i szkół: ogólnodostępnych, ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi, integracyjnych, ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi, specjalnych.

Czy rodzic ma prawo do wycofania orzeczenia?

Co prawda rodzic może uczestniczyć w zebraniu zespołu, który takie orzeczenie wydaje, jednak według prawa nic nie wskazuje na to, że ma możliwość wycofania orzeczenia. Niosłoby to też za sobą katastrofalne skutki w postaci anulacji i zmiany dotychczasowego, odpowiednio dobranego toku nauczania. Rada pedagogiczna w przypadku nieradzenia sobie dziecka z przyswojeniem materiału dydaktycznego, może przedłużyć jego okres nauki wraz z orzeczeniem kształcenia specjalnego.

Kiedy dziecko zostaje przekierowane do szkoły specjalnej?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Rodzice często w obawie o stygmatyzowanie dziecka przez rówieśników ze szkoły ogólnodostępnej nie decydują się posłać go do placówki specjalnej. Niestety wstyd przed opinią publiczną jest ogromny, co nie we wszystkich, ale w wielu przypadkach przynosi więcej strat niż korzyści dla ucznia z dysfunkcjami. W związku w powyższym, istotnym elementem jest zmiana sposobu patrzenia na uczniów z orzeczeniem, wsparcie psychologa oraz edukowanie dzieci w domu i szkole. Wskazanie maluchom w odpowiedni sposób różnic w wyrażaniu emocji, wartości, którymi kierują się rówieśnicy, sposobu funkcjonowania jest bardzo ważne. Im bardziej wyedukowane społeczeństwo, tym większe szanse na odpowiednie kształcenie osób z orzeczeniem, bez przekonania, że szkoła specjalna to przykra konieczność. W jakim momencie najlepiej skierować dziecko do placówki specjalnej, a nie korzystać z pomocy nauczyciela wspierającego w palcówce ogólnodostępnej? Taką decyzję warto podjąć z odpowiednim specjalistą, który nakieruje na najlepszą drogę edukacji dla dziecka.